Τα ούπατ (ή ούπα) είναι κατάλληλα για χρήση σε διάφορα υλικά τοιχοποιίας ή οικοδομικά υλικά. Η σωστή επιλογή βίδας και ούπατ εξαρτάται από το βάρος του αντικειμένου που θέλετε να στερεώσετε κι από το υλικό που είναι κατασκευασμένη μια επιφάνεια. Αντίστοιχα, η επιλογή του κατάλληλου τρυπανιού εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως το υλικό στο οποίο θα τρυπήσετε, τον τύπο διάτρησης και το μήκος και τη διάμετρο της τρύπας.
Στον παρακάτω οδηγό, θα βρείτε χρήσιμες συμβουλές για να μπορέσετε να κάνετε το σωστό συνδυασμό βίδας, ούπατ και τρυπανιού.
Το κατάλληλο τρυπάνι ανάλογα με το υλικό
Μέταλλο
Αν θέλετε να τρυπήσετε σε σίδηρο, χάλυβα, χαλκό, ορείχαλκο ή αλουμίνιο, προτιμήστε τη χρήση ενός τρυπανιού για χρήση σε μέταλλο. Αυτά τα τρυπάνια κατασκευάζονται από χάλυβες υψηλής απόδοσης (HSS, High Speed Steel) και διαθέτουν άκρη με κωνικό σχήμα.
Ξύλο
Για μαλακό ή σκληρό ξύλο, μοριοσανίδες, κόντρα πλακέ ή σανίδες MDF, χρησιμοποιούνται διάφορα τρυπάνια, ανάλογα με τη διάμετρο της τρύπας που πρόκειται να ανοιχτεί. Για μικρές και μεσαίες διαμέτρους, συνήθως χρησιμοποιείται τρυπάνι τύπου σπιράλ με πλευρικές κόψεις και μύτη κεντραρίσματος.
Πέτρα ή σκυρόδερμα
Για τρύπημα σε σκληρά υλικά όπως σκυρόδεμα, φυσική πέτρα ή γρανίτη, υπάρχουν αντίστοιχα τρυπάνια. Συνήθως κατασκευάζονται από ανθρακούχο χάλυβα, διαθέτουν σπιράλ και η μύτη τους είναι από καρβίδιο.
Για χρήση σε πολλαπλά υλικά
Τα τρυπάνια πολλαπλών υλικών είναι ιδανικά για χρήση σε πλαστικά ή σε κατασκευές που συνδυάζουν διάφορα υλικά όπως πολυστρωματικά υλικά, τούβλα, ξύλο, αλουμίνιο και άλλα. Αυτό τα καθιστά μια ευέλικτη επιλογή, ωστόσο είναι προτιμότερο να επιλέγετε ένα ειδικό τρυπάνι, ανάλογα την κατασκευή που θέλετε να κάνετε.
Διάμετρος τρυπανιού
Οι διάμετροι τρυπανιού συνήθως κυμαίνονται μεταξύ 1 mm και 20 mm. Εφόσον χρησιμοποιείται ούπατ με βίδες, η διάτρηση και η διάμετρος του ούπατ πρέπει να έχουν το ίδιο μέγεθος. Για παράδειγμα, για ένα ούπατ 6mm θα χρησιμοποιήσετε τρυπάνια με διάμετρο 6mm. Οι βίδες στερέωσης θα πρέπει να έχουν ελαφρώς μικρότερη διάμετρο, περίπου 4-5 mm, ενώ το μήκος θα πρέπει να είναι ίσο με το μήκος του βύσματος. Θα πρέπει επίσης να υπολογίσετε και το πάχος του υλικού που θέλετε να στερεώσετε.
Βάθος διάτρησης
Ένας εύκολος τρόπος για να καθορίσετε το βάθος διάτρησης είναι να βασιστείτε στο μήκος των ούπατ που θα χρησιμοποιήσετε. Με δεδομένο ότι το ούπατ θα κρυφτεί μέσα στην επιφάνεια, θα υπολογίσετε το μήκος του βύσματος συν 10 mm. Ιδανικά, χρησιμοποιήστε ένα περιστροφικό δράπανο με ρυθμιστή βάθους ή μπορείτε να εφαρμόσετε έναν κυκλικό αποστάτη στο τρυπάνι και να σφίξετε τη βίδα για να τον στερεώσετε στο κατάλληλο βάθος διάτρησης. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει κυκλικός αποστάτης, χρησιμοποιήστε ένα κομμάτι κολλητικής ταινίας στο κατάλληλο σημείο του τρυπανιού.
Επιλογή ούπατ με βάση το κατασκευαστικό υλικό
Συμπαγές τούβλο
Τα συγκεκριμένα ούπατ κατασκευάζονται από νάιλον. Όταν σφίγγετε τη βίδα, το ούπατ διαστέλλεται και αγκιστρώνεται καλά στον τοίχο.
Διάτρητο τούβλο και μαλακά υλικά
Για τοίχους από διάτρητα τούβλα, ενδείκνυται η χρήση πλαστικών ούπατ που μπορούν να γεμίσουν ή να γεφυρώνουν κοιλότητες. Όταν σφίγγεται η βίδα, το πίσω μέρος του ούπατ διπλώνεται προς τη μπροστινή πλευρά του βύσματος, ώστε να προσφέρει σταθερή στερέωση. Αυτά τα ούπατ μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιηθούν σε μοριοσανίδα, ινοσανίδα και παρεμφερή μαλακά υλικά.
Γυψοσανίδα
Τα συγκεκριμένα ούπατ διαθέτουν ένα σπείρωμα αυτοκοχλιοτόμησης και μπορούν να χρησιμοποιηθούν απευθείας με ειδικό τρυπάνι, χωρίς να απαιτείται προδιάτρηση. Για στερέωση πάνελ, διατίθενται κοντά ούπατ που προορίζονται για χρήση με νοβοπανόβιδες.
Στερέωση σε μπετόν
Αυτά τα βύσματα είναι κατάλληλα για υψηλού βαθμού φορτία όπως, για παράδειγμα, μεγάλες βάσεις. Ένα εκτονούμενο βύσμα M12 μπορεί συνήθως να αντέξει φορτίο έως και 200 κιλά. Όταν το παξιμάδι ή το άγκιστρο σφίξει, το κωνικό στοιχείο έλκεται προς τα μέσα. Η πίεση που δημιουργείται διαστέλλει τα μεταλλικά τμήματα και έτσι το βύσμα είναι πλέον καλά αγκιστρωμένο στην επιφάνεια. Τα συγκεκριμένα βύσματα διατίθενται για βίδες Μ6 έως Μ20.